Fatima, Portugalia
12-21 sierpnia 2008 r.
Będąc w drodze jako Ciało Apostolskie – Nasza odpowiedź na łaskę daną nam od Boga „Wtedy Apostołowie zebrali się u Jezusa i opowiedzieli Mu wszystko, co zdziałali i czego nauczali” (Mk 6, 30).
Preambuła
My, delegaci Zgromadzenia Ogólnego Światowej WŻCh, zgromadzeni w Fatimie – Portugalii dokonaliśmy rewizji tego, jak WŻCh odpowiada na łaskę Zgromadzenia Światowego WŻCh w Nairobi, podczas którego „czuliśmy się utwierdzeni w naszym powołaniu, aby stawać się świeckim ciałem apostolskim dzielącym odpowiedzialność w misji w Kościele” (Dokument końcowy, 2003).
Zgromadzeni wokół Jezusa i w obecności Najświętszej Maryi – wzoru współpracy w głoszeniu Dobrej Nowiny, opowiedzieliśmy Jemu i sobie nawzajem to wszystko, czego dokonaliśmy, czego uczyliśmy innych i czego my nauczyliśmy się w drodze od czasu spotkania w Nairobi. Zgromadzenie Dwunastu wokół Jezusa stało się modelem Zgromadzenia Ogólnego Światowej WŻCh w Fatimie.
I Boże działanie w historii WŻCh 2003 – 2008
1.1. W tym czasie doświadczyliśmy zarówno smutku, jak i radości, rozpaczy i nadziei, stagnacji i wzrostu, porażki i sukcesu. Chociaż nie zawsze jest łatwo odkrywać Boga działającego w naszym zagubionym świecie jesteśmy przekonani, że nasze doświadczenia, że nasza historia jest częścią Wielkiej Historii zbawczej miłości Chrystusa. Nic nie może bardziej wyrazić tej nadziei, jaką WŻCh żyje dzień po dniu, niż włączenie właśnie w Fatimie w Światową Wspólnotę WŻCh wspólnot z Kuby, Węgier i Rwandy.
1.2. W ten sposób nasze własne historie inspirują nas, pocieszają i jednocześnie uczą. Nade wszystko jednak to one upewniają nas, że jesteśmy gronem uczniów, apostołówi pielgrzymów – jednym ludem wezwanym z różnych narodów, mówiącym językiem miłości, żyjącym tym samym stylem życia i posłanym na wspólną misję, niosąc liczne Boże dary. Z Maryją możemy wołać: „Wielbi dusza moja Pana i raduje się duch mój w Bogu, moim Zbawcy (…), gdyż wielkie rzeczy uczynił mi Wszechmocny” (Łk 1, 46-49).
II Żyć głębiej i działać skuteczniej jako Ciało Apostolskie
Łaski Fatimy 2008
2.1. Pięć wyraźnych znaków nadziei i wyzwań wyróżniło się pośród wielu łask otrzymanych w Fatimie:
- Wierność kierunkom wytyczonym w Nairobi
- Jedność w różnorodności
- Wezwanie do życia jako świecka wspólnota prorocka
- Głębsza identyfikacja z Chrystusową misją głoszenia Dobrej Nowiny ubogim
- Rozszerzenie i pogłębienie współpracy w sieci apostolskiej
2.2. Wierność kierunkom wytyczonym w Nairobi. Przyglądając się historii WŻCh po Zgromadzeniu Ogólnym w Nairobi dostrzegamy w niej działanie łaski Bożej i wierność wspólnoty światowej kierunkom tam wytyczonym. Na każdym poziomie naszym wysiłkom przyświeca wyraźnie jeden cel, jakim jest: żyć głębiej i działać skuteczniej jako Ciało Chrystusa, ponieważ „Życie nasze ze swej istoty jest apostolskie” (ZO 8). Dowodem wierności wspólnoty jest położenie nacisku na Ćwiczenia Duchowne jako „źródło szczególne i charakterystyczne narzędzie naszej duchowości” (ZO 5). Ta wierność kierunkom wyraża się także poprzez: wysiłki zmierzające do poprawy skuteczności naszej formacji, podkreślenie roli odpowiedzialnych w misji i znaczące przykłady współpracy wewnątrz i na zewnątrz wspólnoty. W szczególności na poziomie światowym, w ramach Kościoła i przy ONZ, WŻCh jest obecne w sposób wiarygodny. Współpraca pomiędzy WŻCh a Towarzystwem Jezusowym także znacząco wzrasta. Mamy spore doświadczenie w realizacji dynamiki procesu: rozeznanie – posłanie – wspieranie – rewizja. Jednakże Zgromadzenie przyznaje, że można tę praktykę rozwinąć i stosować ją bardziej konsekwentnie. W formacji duchowej powinno się temu poświęcić więcej uwagi.
2.3. Jedność w różnorodności. Zgromadzenie mocno podkreśla zarówno jedność, jak i różnorodność Światowej WŻCh. Wzrasta świadomość, że to właśnie jest charakterystyczne dla naszego charyzmatu, jest mocną stroną i podstawą twórczego prowadzenia misji. Dzięki tej jedności w różnorodności „teren misji podejmowanej przez WŻCh jest nieograniczony” (ZO 8).
2.4. Zgromadzenie uznaje, że nie zawsze jest łatwo pogodzić jedność z różnorodnością. Ponieważ nasza wspólna misja stale rozwija się, a nasza rzeczywistość staje się coraz bardziej złożona, dlatego jedynie lepsze zrozumienie naszego charyzmatu uzdolni nas do przekraczania różnic między nami. Zatem żyjąc głębiej naszym charyzmatem, będziemy także działać skuteczniej jako Ciało Apostolskie. Wyraźniejsze przyłączenie się do WŻCh, które wyraża się przez zawarcie Przymierza (ZO 7), wydaje się dla Wspólnoty Światowej szczególnie istotne na jej obecnym etapie rozwoju.
2.5. Zgromadzenie uznaje, że indywidualistyczna kultura i szczególne uwarunkowania społeczne czy historyczne niektórych wspólnot mogą rodzić opór wobec Przymierza w WŻCh. Jest ono przekonane, że apostolska siła Ciała zależy od głębi naszego zaangażowania w styl życia właściwy WŻCh, jak to zostało określone w ZO 12. Dlatego wzywa do przeprowadzenia rewizji znaczenia Przymierza w WŻCh, zarówno czasowego jak i stałego. W ten sposób jak „ojciec rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare” (Mt 13, 53), Zgromadzenie zachęca Wspólnotę Światową do ponownego odkrycia Przymierza, które jest zaproszeniem do osobistej wędrówki duchowej i podjęciem rozeznanego powołania do życia w Ciele Apostolskim.
2.6. Zgromadzenie uznaje także, że trudności w przekazywaniu doświadczenia Przymierza w ramach Ciała Apostolskiego wynikają z różnorodności kultur, w których żyjemy i posługiwania się różnymi językami. Dlatego zapraszamy Wspólnotę Światową do ciągłego dialogu i refleksji na temat języka i form, poprzez które się wyrażamy.
2.7. Wezwanie WŻCh do stawania się świecką wspólnotą prorocką. „Nasza misja w znaczeniu biblijnym i tradycji Kościoła musi być misją prorocką, spełnianą w imię Boga i pod Jego kierownictwem. Możemy zadać sobie ważne, znaczące pytanie: Czy potrafimy być rzeczywiście proroczy?” – patrząc oczami Boga, słuchając Jego uszami, czując Jego sercem i mówiąc Jego słowem, „słowem pełnym współczucia dla tych, którzy cierpią… i słowem przemiany i solidarności z tymi, którzy działają na rzecz cierpiących?” (konferencja o. A. Nicolasa, światowego asystenta kościelnego WŻCh wygłoszona podczas Zgromadzenia Ogólnego – przyp. tłumacza). Otrzymaliśmy to wezwanie jako określoną łaskę Fatimy 2008, znajdując inspirację i pocieszenie w słowach o. asystenta: „to jest czas na wspólnoty prorockie… – i czuję, że zdecydowanie zmierzacie w tym kierunku”.
2.8. Zgromadzenie odpowiada na to wezwanie pytaniem: w jakich kwestiach Duch Boży przynagla Światową WŻCh, aby stawała się wspólnotą prorocką?
2.9. Zgromadzenie potwierdza trzy ważne pragnienia, które zostały wyrażone po raz pierwszy w Itaici: „wspierać życie rodzinne jako podstawę w budowaniu Królestwa Bożego; towarzyszyć młodym ludziom na drodze do życia pełnego sensu i integrować działalność zawodową oraz inne nasze prace z wiarą chrześcijańską” (Końcowe Zalecenia, Itaici). Zgromadzenie obserwuje wzrastające znaczenie „rodziny WŻCh”, która żyje razem, jak jedna rodzina, stylem życia WŻCh. Jest to wyrazem tego, iż członkowie „odczuwają pragnienie integracji wszystkich wymiarów swego życia z pełnią wiary chrześcijańskiej, zgodnie z naszym charyzmatem” (ZO 4). Słuchaliśmy również innych wezwań do stawania się prorockimi świadkami w takich aspektach jak: godność stworzenia, poszanowanie środowiska naturalnego, wizja kobiety w społeczeństwie i Kościele, której wzorem jest Maryja, Matka Boża; dialog ekumeniczny i międzyreligijny.
2.10. Głębsza identyfikacja z Chrystusową misją głoszenia Dobrej Nowiny tym, którzy są „wykluczeni” i „obcy”. Kiedy Jezus uleczył córkę kobiety kananejskiej (Mt 15, 21–28) została ogłoszona: „nowa, chrześcijańska era, gdzie wszyscy są postrzegani i traktowani jak bracia i siostry” (homilia, o. A. Nicolas). W czasie trwania Zgromadzenia coraz wyraźniejsze stawało się dla nas wezwanie do większej integracji z Chrystusową misją głoszenia Dobrej Nowiny tym, którzy są „wykluczeni” i „obcy”. Uznajemy pilną potrzebę podzielenia się doświadczeniem Ćwiczeń Duchowych z tymi, którzy żyją na marginesie życia społecznego i zaproszenia ich do naszych wspólnot, nawet jeśli konieczne będzie dostosowanie programu formacji i naszego sposobu życia do ich rzeczywistości.
2.11. Rozszerzenie i pogłębienie współpracy w sieci apostolskiej. W końcu zastanawiając się nad doświadczeniem współpracy Wspólnoty Światowej z innymi kościelnymi organizacjami przy ONZ i poza nią, a w szczególności współpracy z Towarzystwem Jezusowym, Zgromadzenie dostrzega pilną potrzebę poszerzania i pogłębiania sieci wspólnego rozeznania i działania na poziomie światowym, regionalnym, narodowym i lokalnym.
2.12. Zgromadzenie w Nairobi wezwało WŻCh do większej współpracy z Towarzystwem Jezusowym i do bardziej klarownego zdefiniowania ról w naszych wzajemnych relacjach. Zgromadzenie w Fatimie z wdzięcznością uznaje tę współpracę i nasze pragnienie jej dalszego wzrostu, nie tylko pomiędzy poszczególnymi jezuitami i członkami WŻCh, lecz również pomiędzy WŻCh i Towarzystwem Jezusowym jako Ciałami Apostolskimi. Trzy ważne dokumenty przedstawiają zarys naszych wzajemnych relacji i podają wskazówki do dalszego rozwoju: Współpraca WŻCh – Towarzystwo Jezusowe (dodatek do Dokumentu z Nairobi); Stosunki pomiędzy WŻCh a Towarzystwem Jezusowym w Kościele; Rola Asystenta Kościelnego. Zalecamy naszym wspólnotom zapoznanie się z tymi dokumentami. Natomiast naszych braci Jezuitów zachęcamy – może przez naszych kościelnych asystentów – do bliższego zorientowania się w treści tych dokumentów. Dzięki temu nasza współpraca może być bardziej owocna.
III Poszerzanie wiedzy i ukierunkowanie działania:
Zalecenia Zgromadzenia
3.1. W odpowiedzi na łaski przedstawione powyżej Zgromadzenie wyróżniło siedem zagadnień, które pomogą nam lepiej zrozumieć znaki czasu i pokierować apostolskimi działaniami, a mianowicie:
a) natura naszego Apostolskiego Ciała i sposoby jego działania;
b) członkostwo: wzrost liczby członków i ich różnorodność;
c) Przymierze: zaangażowanie w styl życia WŻCh;
d) formacja powiązana ściśle z większą możliwością uczestniczenia w Ćwiczeniach Duchowych;
e) odpowiedzialni;
f) inicjatywy w sieci apostolskiej powiązane ściśle ze współpracą na linii Towarzystwo Jezusowe – WŻCh – Kościół;
g) współodpowiedzialność za sprawy finansowe
3.2. Natura naszego Apostolskiego Ciała i sposoby jego działania. Chociaż znaki potwierdzają, że WŻCh staje się Ciałem Apostolskim, to jednak podczas Zgromadzenia pojawiły się liczne pytania będące wyrazem naszej różnorodności. Nie można jeszcze podać jasnego opisu czy też definicji świeckiego Ciała Apostolskiego, ponieważ jest to nowy sposób naszego bycia w Kościele. Powstają również pytania o relacje pomiędzy wspólną misją a rozeznanymi zaangażowaniami poszczególnych członków. Proces ten wymaga cierpliwości; pytania są wyzwaniem, z którym mamy żyć. Zgromadzenie uznaje dynamikę: rozeznanie – posłanie – wspieranie – rewizja, funkcjonującą na wszystkich poziomach – lokalnym, narodowym i regionalnym – jako sposób budowania Ciała Apostolskiego.
3.3. W świetle naszej rzeczywistości Zgromadzenie zaleca, aby:
a) włączyć dynamikę: rozeznanie – posłanie – wspieranie – rewizja w programy formacyjne narodowe i lokalne
b) dzielić się informacją, materiałami formacyjnymi i osobistym doświadczeniem na wszystkich szczeblach, aby w ten sposób wszyscy członkowie bardziej się identyfikowali z naszym nowo powstałym Ciałem Apostolskim
3.4. Członkostwo: różnorodność i wzrost liczby członków. Oczywiste jest, że członkostwo jest podstawą nie tylko w dążeniu do bycia skutecznym Ciałem Apostolskim, ale także dla samego istnienia WŻCh i jego rozwoju. Chociaż członkostwo powinno być zawsze rozeznane jako osobiste powołanie (ZO 10), czujemy się wezwani do proponowania WŻCh jako sposobu życia dla ludzi wszystkich stanów, o różnym statusie społecznym i w różnym wieku, wychodząc także naprzeciw tym, którzy są często pominięci w życiu społecznym i kościelnym.
3.5.W związku z tym Zgromadzenie zaleca, aby wspólnoty:
a) na wszystkich szczeblach stawały się bardziej widoczne na zewnątrz poprzez prorocką postawę szerzenia sprawiedliwości i wspierania biednych;
b) ukazywały wartość WŻCh jako wspólnoty dla ludzi świeckich, którzy uczestniczą w misji Kościoła, prowadząc apostolstwo w świecie;
c) promowały doświadczenie Ćwiczeń Duchowych wśród ludzi świeckich i zapraszały ich do kontynuowania tego doświadczenia w WŻCh;
d) twórczo poszukiwały nowych członków w środowiskach innych niż dotychczas i wyjaśniały nasz charyzmat w języku, który jest dla nich bardziej przystępny;
e) promowały i wspierały WŻCh wśród rodzin, które chcą żyć duchowością WŻCh jako komórka rodzinna.
3.6. Przymierze: zaangażowanie w styl życia WŻCh. Jak już wyjaśniono, przekonanie, że apostolska siła Ciała zależy od głębi zaangażowania na naszej drodze życia, skłoniło Zgromadzenie do ponownego spojrzenia na znaczenie czasowego i stałego Przymierza w WŻCh.
3.7. Dlatego Zgromadzenie poleca, aby:
a) wspólnoty narodowe oceniły swoje aktualne podejście do Przymierza w WŻCh;
b) Światowa Rada Wykonawcza udostępniła dokumentację, która oceni obecnie istniejącą praktykę we wspólnotach narodowych i określi na podstawie istniejących materiałów klarowną koncepcję powołania, Ciała Apostolskiego i Przymierza.
3.8. Formacja powiązana ściśle z większą możliwością uczestniczenia w Ćwiczeniach Duchowych. Uwaga musi być skierowana na przystosowanie formacji do różnych etapów życia, różnych warunków społecznych i sytuacji kulturowych, do rodzin oraz do młodych członków. Musi ona być przystosowana do zmieniającej się rzeczywistości wewnątrz i na zewnątrz WŻCh. Dlatego Zgromadzenie zaleca, aby:
a) udostępnić jak najszybciej poprawione „Wskazówki dla formacji. Proces wzrostu w WŻCh”;
b) rozwinąć formację ukierunkowaną na misję i współodpowiedzialność finansową, szczególnie przez pogłębienie praktyki procesu: rozeznanie – posłanie – wspieranie – rewizja;
c) udostępnić dla wszystkich wspólnot narodowych pomoce formacyjne, materiały i ekspertyzy, np. przez rozwój centrum dzielenia i centrum dystrybucji.
3.9. Doświadczenie Ćwiczeń Duchowych. Razem z naszymi Zasadami Ogólnymi (oprócz wspólnoty i misji). Ćwiczenia Duchowe stanowią jeden z trzech filarów naszego charyzmatu. Jesteśmy świadomi, że istnienie zróżnicowanych warunków społecznych i kulturowych wzywa do kreatywności i elastyczności w proponowaniu tego doświadczenia większej liczbie osób. Dlatego Zgromadzenie zaleca, aby:
a) zachęcać do takiej kreatywności;
b) informować odprawiających ĆD o tym, że są one szczególnym źródłem i charakterystycznym narzędziem naszej duchowości oraz konstytutywnym elementem naszej drogi życia;
c) zachęcać do formacji kierowników duchownych (szczególnie świeckich) i wspierać ich korzystając ze współpracy z Towarzystwem Jezusowym.
3.10. Odpowiedzialni. Podążając śladami Jezusa Chrystusa, WŻCh pragnie odpowiedzialnych, którzy będą służyć swoim wspólnotom i którzy mogą wspomagać proces: rozeznanie – posłanie – wspieranie – rewizja. Zgromadzenie wyraża swoją wdzięczność za różne formy pełnienia posługi odpowiedzialnego w WŻCh, za zakres i jakość pomocy formacyjnych oraz za dary, które wielu członków WŻCh wnosi do wypełniania tej posługi. Zgromadzenie dostrzega również konieczność troski o rozwój odpowiedzialnego i konieczność zachęcania odpowiednich ludzi do podejmowania tej roli, a także wagę wspierania ich.
3.11. Dlatego Zgromadzenie zaleca, aby:
a) Wspólnota Światowa kontynuowała objaśnianie charakteru posługi odpowiedzialnego w WŻCh oraz specyfikę różnych form jej pełnienia;
b) Światowa Rada Wykonawcza uczyniła bardziej przystępnymi moduły z Międzynarodowego Spotkania Formacyjnego w Rzymie do wykorzystania przez wspólnoty narodowe;
c) Wspólnota Światowa znalazła osoby obdarzone zdolnościami do pełnienia posługi odpowiedzialnego tak, aby można było w razie potrzeby skorzystać z ich pomocy.
3.12. Inicjatywy w sieci apostolskiej i działanie na rzecz solidarności. Zgromadzenie wysłuchało z uwagą wezwania do większej solidarności pomiędzy wspólnotami narodowymi i do skuteczniejszej odpowiedzi na znaki czasu. Doświadczenie grup roboczych przy ONZ, prac w sieci apostolskiej i solidarna współpraca pokazują większą efektywność wspólnych akcji w promowaniu sprawiedliwości i ludzkiej godności. Są to cenne lekcje, pomocne w tworzeniu światowych, regionalnych i lokalnych projektów. Dlatego Zgromadzenie zaleca, aby:
a) wyznaczyć „Światowego Koordynatora ds. Inicjatyw Apostolskich i Wsparcia” w celu ułatwienia wspólnych akcji i działań w ramach sieci apostolskich. Mogłaby tobyć rola przyjęta przez członka Światowej Rady Wykonawczej;
b) każda wspólnota narodowa wyznaczyła osobę do kontaktów, która by dostarczała informacji i odpowiedzi na potrzeby międzynarodowych zadań apostolskich;
c) każda wspólnota narodowa aktywnie współpracowała tam, gdzie to możliwe, w sprawach międzynarodowych z grupami roboczymi przy ONZ;
d) wspólnoty narodowe rozważyły wspólne działania jako skuteczny środek popierania solidarności między wspólnotami na świecie.
3.13. Inicjatywy w sieci apostolskiej powiązane ściśle ze współpracą na linii Towarzystwo Jezusowe – WŻCh – Kościół
(przyp. tłumacza)
Część druga tego dokumentu proponuje specyficzne kryteria służące zacieśnieniu współpracy pomiędzy Towarzystwem Jezusowym a WŻCh, których nie musimy tutaj powtarzać.
3.14. Współodpowiedzialność finansowa. Zgromadzenie wysłuchało jasnego sprawozdania Światowej Rady Wykonawczej na temat jej trudnej sytuacji finansowej, a także sytuacji kilku wspólnot narodowych. Współodpowiedzialność finansowa jest istotnym wyrazem naszej przynależności do jednej Wspólnoty Światowej i koniecznym środkiem do stawania się Ciałem Apostolskim. Odpowiedzialność za siebie nawzajem jest podstawowym aspektem życia wspólnoty. Rozpoznajemy potrzebę rozwijania już istniejących i szukania nowych sposobów finansowania wydatków, zarówno na działalność wspólnoty, jak i na specjalne inicjatywy apostolskie. Aby zachęcić członków WŻCh do uznania finansowej współodpowiedzialności, Zgromadzenie zaleca, aby Światowa Rada Wykonawcza:
a) poprosiła każdą wspólnotę narodową, aby podjęła większą odpowiedzialność za gromadzenie i dzielenie się informacją finansową;
b) ustaliła 5-letnie plany finansowe;
c) ustanowiła fundusz apostolski dla projektów wspólnot narodowych;
d) postarała się o profesjonalną ekspertyzę tam, gdzie to jest potrzebne
e) zaproponowała strategię redukcji deficytu finansowego Światowej Rady Wykonawczej jako specyficzny projekt dla Światowej WŻCh;
f) rozważyła dla wspólnot narodowych opracowanie wskazań dotyczących finansowego udziału członków wspólnoty.
IV. Zakończenie
4.1. Orientacje i rekomendacje naszkicowane w dokumencie końcowym Zgromadzenia poprzedzają protokół Zgromadzenia, który przekaże pełną relację na temat spostrzeżeń, propozycji i projektów wniesionych podczas Zgromadzenia.
4.2 Niech wszyscy członkowie Wspólnoty Światowej „zachowają te rzeczy w swych sercach” (Łk 2, 51) tak, abyśmy mogli żyć głębiej i działać efektywniej jako Ciało Apostolskie, wędrując z ubogim i pokornym Chrystusem przez ludzkie dzieje i bardziej identyfikując się z Jego misją (ZO 8).
